གསུམ་པ། མ་ཕྱི་དཔེར་ལེན་ཚུལ།
སྨྱུ་གུ་བཟོ་ཐབས་དང་འཛིན་སྟངས་མ་ཕྱི་དཔེར་ལེན་ཚུལ་བཅས་ཀྱི་སྐོར་བཤད་པ།
རྩོམ་པ་པོ། དཔའ་རིས་སངས་རྒྱས།
གསུམ་པ། མ་ཕྱི་དཔེར་ལེན་ཚུལ།
ཕྱག་བྲིས་ཚད་ལྡན་དཔེར་བླངས་ནས།། སྨྱུ་གུ་འཇུག་པའི་ཐབས་ཤེས་དང་།། ཡི་གེའི་ཆ་ཚད་གཟུགས་ཉམས་སོགས།། ཞིབ་ཏུ་བརྟག་ལ་སྦྱང་བར་བྱ།། དེ་ལུགས་ཁོང་དུ་ཆུད་པ་དང་། སྨྱུག་ཁ་བྱང་ཚེ་འབྲི་མཁན་ཉན།། ཡིག་མཁན་ཞིག་དགེ་རྒན་དུ་བསྟེན་ནས་འབྲི་ཚུལ་སྦྱང་བ་ནི། འབྲི་རྩལ་མྱུར་དུ་ཐོན་པའི་ཉེ་ལམ་ཞིག་ཡིན་ཏེ། ད་སྔའི་འབྲི་མཁན་གང་མང་སློབ་དཔོན་གྱི་དམར་ཁྲིད་ལ་བརྟེན་ནས་ཐབས་ཤེས་ཁོང་དུ་ལེགས་པར་ཆུད་ཅིང་འབྱོངས་པས་མཁས་པར་གྱུར་བ་ཡིན། དེ་འདྲའི་མཐུན་རྐྱེན་འཛོམས་དཀའ་བ་རྣམས། ཕལ་ཆེར་བྲིས་རྒྱུན་ཚད་དང་ལྡན་པ་ཞིག་དཔེར་བླངས་ནས། ཞིབ་ཏུ་བལྟས་ཤིང་སྦྱངས་པའི་སྒོ་ནས་ཡིག་མཁན་ཉན་པ་ཡིན། མ་ཕྱི་དཔེར་ལེན་ཚུལ་འདི་ཡང་ཡིག་མཁན་མཁས་པ་རྣམ་པའི་འབྲི་རྩལ་སློབ་པའི་ཐབས་དམ་པ་ཞིག་ཡིན། བྲི་ལ་དགའ་བ་ཚོས་དུས་ལས་མི་འདའ་བར་ཕྱག་བྲིས་ཚད་དང་ལྡན་པ་ཞིག་མ་ཕྱིར་གདམ་ལ་འཇུག་སྒོའི་སྣ་འདྲེན་དུ་བསྟེན་དགོས། དེ་ལ་སྤྱིར་སྨྱུག་འགྲོས་འཐེན་སྟངས། སྨྱུག་ཁ་སྐོར་ཚུལ། གཟུགས་ཉམས་འདོན་ཐབས་དང་། བྱེ་བྲག་ཏུ་ལུས་དང་ཡན་ལག་གི་ཆ་ཚད། སྣག་ལམ་དང་དཀར་ཆའི་བར་མཚམས། སྨྱུག་འགྲོས་ཀྱི་སྦོམ་ཕྲ་རིང་ཐུང་དྲང་གསེག་སྲ་མཉེན་ལ་སོགས་པར་ཞིབ་ཏུ་བལྟས་ཤིང་རྣམ་པར་དཔྱད་པའི་སྒོ་ནས། དེ་གའི་ངོ་བོའི་གནད་ཟིན་པ་དང་། ཁྱད་ཆོས་ཀྱི་ཉམས་ལོན་པར་བྱེད་པ་དག་རྟེན་གཞི་ཡིན། རྟེན་གཞི་འདི་ལྟ་བུ་ཞིག་མེད་ན། ཐབས་ཤེས་ཟུང་དུ་འཇུག་པ་དང་། རྩལ་དུ་འདོན་པར་མུན་ནག་ལག་ནོམ་གྱི་རྗེས་སུ་འགྲོ་བས། མ་ཕྱི་དཔེར་ལེན་མི་ལེན། ཡུལ་ག་ལ་བ་ཞིག་ཏུ་ཆ་བ་ལ། ལམ་རྒྱུས་ཡོད་མེད་ཀྱི་ཁྱད་པར་ཡོད་དོ། དེ་ཕྱིར་སྔོན་བྱོན་མཁས་པའི་ཉམས་སུ་བསྟར་བའི་ཕྱག་བྲིས་ལས་རིག་པའི་བཅུད་བླངས་ནས། རང་གི་ལག་ལེན་དུ་བཏབ་ན། ཡུང་བ་དང་ནི་ཚ་ལ་ལས།། ཁ་དོག་གཞན་ཞིག་སྐྱེ་བར་འགྱུར།། ཞེས་པ་ལྟར་འབྲི་ཚུལ་གསར་བ་ངོ་མཚར་བའི་ཉམས་ཁྱད་པར་བ་ཞིག་ཀྱང་གདོན་པར་བྱ་ཐུབ། མ་ཕྱི་དཔེར་ལེན་པའི་དབང་དུ་བཏང་ན། བྲི་ལུགས་སྣ་ཚོགས་ཡོད་པ་དང་། སོ་སོའི་གཟུགས་ཉམས་ཀྱང་དེ་འདྲ་མི་གཅིག དེང་གི་ཡིག་དཔེ་ཞན་དཔར་མ་ཁོ་ནར་བཤད་ན། སློབ་དཔོན་ཆེན་མོ་ཚེ་ཏན་ཞབས་དྲུང་མཆོག་གིས་ཕྱག་བྲིས་གནངས་པའི་བོད་ཡིག་དབུ་ཅན་དབུ་མེད་ཀྱི་མ་ཕྱི་(མཚོ་སྔོན་མི་དམངས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་གིས་སྤྱི་ལོ་༡༩༦༤ལོར་དཔར་པ) ཞེས་བྱ་བ་དང་། དབུ་ཅན་གྱི་མ་ཕྱི་ཐོན་མི་བཞད་སྒྲ་དང་། དབུ་མེད་ཀྱི་མ་ཕྱི་ཐོན་མིའི་མཛུབ་རིས། (མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་གིས་སྤྱི་ལོ༡༩༨༠ལོར་དཔར་པ) དྲུང་ཡིག་སྨོན་ལམ་རྒྱ་མཚོ་ལགས་་ཀྱིས་བྲིས་པའི་ཡིག་གཟུགས་བློ་གསལ་སྤྱི་ནོར། (རྔ་བ་བོད་ཡིག་རྩོམ་སྒྱུར་ཁང་གིས་སྤྱི་ལོ་༡༩༨༢ལོར་དཔར་པ)
ཀན་སུའུ་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་ནས་སྤྱི་ལོ་༡༩༩༠ལོར་དཔར་པའི་གངས་ཅན་མཁས་པའི་ཕྱག་བྲིས་སྣ་ཚོགས་ཕྱོགས་བསྡུས་རིན་ཆེན་ཕྲེང་བ། བོད་ལྗོངས་མི་དམངས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་གིས་སྤྱི་ལོ་༡༩༩༡ལོར་དཔར་བའི་བོད་ཀྱི་ཡི་གེའི་གཟུགས་རིས། ཞེས་པ་དེ་ལ་རྒྱལ་ཡོངས་སྐབས་དང་པོར་འགྲན་རེས་བྱས་པའི་བོད་ཡིག་ཕྱག་བྲིས་མཛེས་པ་སྣ་ཚོགས་བསྡུས་ཡོད། དཔེ་སྐྲུན་ཁང་དེ་གས་སྤྱི་ལོ༡༩༨༠ལོར་དཔར་པའི་བོད་ཡིག་གི་དཔེ་གཟུགས་བྱ་བ་སོགས་ཡོད་པར་མ་ཟད། མཁས་པའི་དབང་བོ་ཚེཏན་ཞབས་དྲུང་ཚང་གིས་བྲིས་པའི་ཝརྟིའི་མ་ཕྱི་དང་། ལལྗའི་ཐིག་འགྲེལ(སྤྱི་ལོ་༡༩༨༡པ་དང་༨༤ལོར་དཔར)། གཞན་ཡང་པེ་ཅིན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་གིས་སྤྱི་ལོ༡༩༨༣པར་དཔར་བའི་དག་ཡིག་ཚོན་རིས་སྦྲགས་མ་སོགས་ཀྱང་ཡོད་དོ།
དེས་ན་ཡིག་གཟུགས་སྦྱང་བར་འདོད་པའི་ལས་དང་པོ་བ་རྣམས་ཐོག་མར་ཐུག་པའི་གནད་དོན་ནི། གང་གི་རྗེས་འཇུག བྲི་ལུགས་གང་བསླབ། ཇི་ལྟར་སྦྱང་བ་བཅས་ཡིན་ལ། རང་རང་སོ་སོའི་ཡོན་ཏན་དང་། དགའ་ཞེན་དང་། བྱང་ཆ་སོགས་མི་གཅིག་པས། ཐག་གཅོད་ལུགས་མཐའ་གཅིག་པའི་ངེས་པ་མི་འདུག རང་ཚུལ་དང་བསྟུན་པ་གལ་ཆེ་ཡང་། སྤྱིར་དབུ་ཅན་ནས་མགོ་བཟུང་བ་རབ་ཡིན་ཏེ། གཅིག་ཏུ། བཀོལ་ས་ཁྱབ་ཆེ་བ་དབུ་ཅན་ཡིན། མིག་མཐོང་ལག་ཟིན་གྱི་དཔར་མ་གང་ཡང་དབུ་ཅན་ལས་མ་འདས། དཔར་བར་བྱ་བའི་རྩོམ་ཞིག་བརྒྱབ་ན། མ་ཕྱི་དབུ་ཅན་ཡིན་དགོས། གན་རྒྱ་ལྟ་བུ་ཡིགེ་གལ་ཆེན་ཁག་གཟབ་བྲིས་ཡིན་ན། དེ་འཕྲོར་ཡི་གེའི་ཁ་ནས་སྣོག་ལྡུར་མི་འབྱུང་། གསར་བུ་པ་ལ་ཡི་གེ་བསླབས་ན། ཐོག་མར་ཡིག་དཀར་ལ་བསྟེན་དགོས། གཉིས་སུ། བྲི་ལུགས་སྣ་ཚོགས་ཀྱི་གཞི་མ་དབུ་ཅན་ཡིན། དབུ་ཅན་གྱི་སྨྱུ་གུ་གཟབས་ནས་འཇུག་པ་ཡིན་པས། སྨྱུག་འགྲོས་ཀྱི་རིམ་པ་དང་རྣམ་བ་ཁ་གསལ་ཞིང་། ཆ་ཤས་སོ་སོ་དྲང་འཕྲེད་གསེག་ཟླུམ་གང་ཡང་ཚད་དང་ལྡན་པ། སྤྱིར་བྲི་ལུགས་གཅིགསཔ་ལ། ཁྱད་ཆོས་ཐུན་མོང་བ་ཡིན་པས། ལག་ལེན་དུ་འཇུག་བདེ། ཇི་སྐད་དུ། གཟབ་མ་ལངས་པ་ཚུགས་པ་འགྲོ། གཤར་མ་རྒྱུག་ཅིང་མྱུར་ཆེས་འཁྱུག། ཟེར་བ་ལྟར། ཡི་གེ་སྦྱང་བ་བྱིས་པ་བསྐྱེད་བསྲིང་བ་དང་འདྲ། ཐོག་མར་ཡར་ལ་ལང་རྒྱུ་བསླབ། ལངས་ཚུགས་ཟིན་ཐོག་འགྲོ་ཚུལ་བསླབ། འགྲོ་ཚུགས་ཟིན་དུས་བརྒྱུག་ཤེས་པར་འགྱུར་རོ།། དཔེ་འདིས་སླ་བ་ནས་དཀའ་བ་མཐར་ཆགས་པའི་གོ་རིམ་མངོན་པར་བསྟན་བྱུང་། དཔེ་དེ་བཞིན་ཐོག་མར་དབུ་ཅན་གྱི་འབྲི་ཚུལ་སྦྱང་དགོས། སྦྱངས་སྦྱངས་ནས་ཚད་དུ་ཞོག་ཚེ། བྲི་ལུགས་གཞན་དག་ལ་གཞི་བཟང་བོ་ཆགས་བྱུང་བས། དེ་ནས་ཚུགས་ཐུང་བར་བྲིས་འཁྱུག་པ་སོགས་སྦྱངས་ན། བོགས་འཐོན་པར་འགྱུར་སླའོ།།
བྲི་ལུགས་གང་ཞིག་སྦྱང་བའི་ལག་ལེན་དུ་འཇུག་པར། ཐོག་མར་ཡིག་མཁན་གང་གི་ཕྱག་བྲིས་ལས་རང་དགའ་བ་ཞིག་མ་དཔེར་གདམ་དགོས། གདམ་ག་མ་ནོར་བ་གལ་ཆེ་སྟེ། བདམས་པ་བློ་ལ་མ་བབས་པར་བརྗེས་ཀྱིན་བསྡད་ན། ཡིག་གཟུགས་ཡ་མ་ཟུང་དུ་གྱུར་ནས་སྦྱངས་པ་གནད་དུ་མི་སྨིན། དེ་ཕྱིར་ཕྱག་བྲིས་གང་ཞིག་མ་ཕྱིར་བསྟེན་བྱུང་ཚེ་འདྲ་ཆགས་པར་སྦྱང་དགོས། དེ་ཡང་བལྟས་ནས་སྦྱང་བ་དང། གཟུར་ནས་སྦྱང་བ་དང་། བློ་ལ་སྦྱང་བ་བཅས་གོ་རིམ་གསུམ་འདྲ་ཞིག་བརྒྱུད་དགོས།
དང་པོ། མ་དཔེར་བལྟས་ནས་སྦྱང་བ།
ཐིག་ཁོང་དུ་དྲངས་ནས་བྲིས་ན་ཚོད་ཤིན་སླ། དེ་ལ་ཐོག་མར་ཡིག་དཔེའི་སྨྱུག་འགྲོས་ཀྱི་ཆ་ཤས་གང་ཞེང་ཐིག་གམ་དཔངས་ཐིག་གང་ནས་གང་ལ་བསླེབས་པ། སྣག་ལམ་ཐིག་ཁོང་གང་དུ་སྦོམ་པ། གང་དུ་རིམ་གྱིས་ཕྲ་བ། གང་ཞིག་ཐིག་ལ་བབས་པ། གང་ཞིག་ལང་ཚེ་གང་ཙམ་ཆོད་པ། གང་དང་གང་མཉམ་པ། ཡང་ན་རིང་ཐུང་ཇི་ཙམ་འདུག་པ། དཀར་ནག་བར་གྱི་ཆ་ཚད་ཇི་ཙམ་ཟིན་པ་སོགས་ལ་ལྟ་ཡགས་བྱས་ནས། སེམས་ཀྱིས་ཚོད་འཛིན། ལག་པས་རྗེས་སྙེག རང་གི་ཐིག་བཏབ་པའི་ལང་ཚེའི་ནང་དུ་ཇི་མ་ཇི་བཞིན་འབྲི་ཐབས་བྱ། ཡང་ཡང་སྦྱངས་ནས་སྨྱུག་འགྲོས་ཀྱི་འཇུག་པ་ཐིག་བབ་ཏུ་ཞོག་ཅིང་ཆ་ཚད་ཟིན་ཐོག ཡི་གེའི་གྲུབ་ལུགས་གཟུགས་ཉམས་ཐོན་སྟངས་སོགས་མ་དཔེ་དང་འདྲ་བར་གྱུར་ཚེ། བྲི་ལུགས་ཕལ་ཆེར་བློ་ལ་འཇགས་པར་གྱུར་པས། ཐིག་མ་བཏབ་ཀྱང་འབྲི་ཚོད་ཟིན་ནོ།།
གཉིས་པ། མ་དཔེར་གཟུར་ནས་སྦྱང་བ།
ལེགས་བྱས་གང་ཡང་ཤེས་པའི་རྗེས་འཇུག་ཡིན། ཐིག་ཁོང་དུ་དྲངས་ནས་འབྲི་ལོབ་བྱུང་ཚེ། ཡི་གེའི་ཆ་ཚད་དང་གཟུགས་ཉམས་ཕལ་ཆེར་རྒྱུད་ལ་སྐྱེས་ཡོད་ཀྱང་རྩལ་དུ་ཐོན་མེད་པས། ད་དུང་མ་དཔེ་ཞར་ཞོར་དུ་ལྟ་བའི་དགོས་པ་ཡོད་ཕྱིར། མ་དཔེ་ཟུར་དུ་བཞག་ཅིང་གཟུར་ནས་སྦྱོང་བ་ན། ཡི་གེ་གང་གི་སྨྱུག་འགྲོས་ཀྱི་འཇུག་པར་གསལ་ཁ་མེད་ན། མ་དཔེ་དང་ཐོད་གཏུགས་ནས་རྒྱུས་ལོན་དགོས། བྲིས་ཟིན་པ་རྣམས་ཡིག་དཔེ་དང་ཤན་སྦྱར་ནས་དཔྱད་པ་བཏང་། ཐོད་མི་ཐུག་ས་ཡོད་ན་དག་པར་བཅོས། དེ་ལྟར་རྟོགས་པ་ཇེ་ཟབ་དང་ཇེ་ཞིབ་ཏུ་བཏང་ནས། སྨྱུག་འགྲོས་འཐེན་སྟངས། སྨྱུག་ཁ་སྐོར་ཚུལ། ཡི་གེའི་ཆ་ཚད། གཟུགས་ཉམས་འདོན་ལུགས། ཁྱད་ཆོས་མཚོན་ཐབས་ཁོང་དུ་ཆུད་འགྲོའོ།།
གསུམ་པ། མ་དཔེར་མི་བརྟེན་པར་བློ་ལ་སྦྱང་བ།
མ་ཕྱིར་བརྟེན་པ་ནི་དཔེ་ལ་ཞུགས་པ་ཡིན་ཞིང་། མ་ཕྱིར་བརྟེན་པ་ལས་གྲོལ་བ་ནི་དཔེ་ལས་ཐར་བ་ཡིན། བློ་ལ་སྦྱོང་བ་ཡང་དཔེ་བླངས་པ་ཚོད་བགམ་པའི་གོ་རིམ་ཞིག་ཡོད། རྙིང་བ་གཤར་སྦྱང་བྱས་ན། བློ་སྐྱེ་གསར་བ་འབྱུང་རྒྱུ་ཡོད་པས། བར་བར་དུ་མ་ཕྱི་གཤར་སྦྱང་རེ་བྱས་ན། ཁྱད་ཆོས་སོགས་སྔར་མ་ཟིན་ས་ཟིན་རྒྱུ་ཡོད། དེ་མིན་ཡི་གེ་རྩལ་དུ་འདོན་པར། ཤོག་གུའི་སྟེང་དུ་བྲིས་ནས་སྦྱང་བ། ས་ལ་བྲིས་ནས་སྦྱང་བ། ཉམས་སྣང་དུ་སྟོང་བར་བྲིས་ནས་སྦྱང་བ། སྦྱང་བ་སྣ་ཚོགས་ཀྱིས་ཡི་གེ་འབྲི་རྩལ་འབྱོང་བར་བྱ་དགོས། ཡིག་མཁན་ཐུན་མོང་བ་ཞིག་གི་གོ་ཆོད་དགོས་ནའང་། དབུ་ཅན་ལེགས་པར་འབྲི་ཤེས་ཐོག གཤར་མའི་བྲི་ལུགས་ཤིག་ཀྱང་ཤེས་དགོས། ཟིན་བྲིས་སམ། ཡིག་བསྐུར་རམ། ཡི་གེ་རང་ག་བ་གང་རུང་ཞིག་གཟབས་ནས་བྲིས་ན་དལ་བས། ཤར་མར་བྲི་དགོས། བསྐུང་ཤེས་ན་ལྷག་པར་བཟང་ངོ་།། ཡིག་མཁན་མཆོག་ཏུ་གྱུར་བ་ཞིག་བྱ་དགོས་ན། ཡིག་རྩལ་སྦྱང་བ་ཁེར་མང་ཕེར་གསུམ་བརྒྱུད་དགོས།
ཁེར་རྐྱང་ཞེས་པ། ཕྱག་བྲིས་ཚད་ལྡན་གྱི་སྒོ་གཅིག་ལ་ཞུགས་པ་སྟེ། སྦྱང་ལན་རེ་ལ་ཡི་གེ་བཅུ་ལས་གཅིག་གིས་དགའ། བྲི་ལུགས་སྣ་གཉིས་གསུམ་ལས་སྣ་གཅིག་གིས་དགའ། སྣ་ཁ་རེ་རེ་བཞིན་སྦྱོང་བར་བྱས་ན། གནད་དུ་སྨིན་པ་སླ། དེ་ལྟར་མ་ཡིན་པར། ཐེངས་རེར་ཡི་གེ་མང་བའམ་བྲི་ལུགས་གཉིས་གསུམ་སྦྱོང་བར་བྱས་ན། སྨྱུག་འགྲོས་ཀྱི་སྣ་ཁ་མང་བས་བློ་ལ་མྱུར་བར་མི་ཟིན། ལག་ལ་མྱུར་བར་མི་འབྱོང་། ཚེགས་ཆེ་དོན་ཆུང་། རེ་བ་དང་འགལ་འགྲོ དེས་ན་ཡི་གེ་རེ་རེ་དང་། བྲི་་ལུགས་རེ་རེ་གནད་དུ་ཁེལ་བར་སྦྱངས་ན་བྱང་སླའོ།། མང་བ་ཞེས་པ། དཔེ་གཅིག་ལ་བརྟེན་ནས་སྒོ་མང་འགྲིམ་པ་སྟེ། བྲི་ལུགས་སྣ་གཅིག་བྱང་ཐོག དེ་དང་འབྲེལ་ཡོད་ཀྱི་བྲི་ལུགས་གཞན་རྣམས་ལ་བལྟ་དགོས། ཕན་ཚུན་གོ་བསྡུ། སོ་སོར་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་ཁྱད་ཆོས་ཅི་སྣང་། ལེགས་ཆ་ཅི་མཆིས། དེ་ལྟར་བརྟགས་ཤིང་དཔྱད་པ་ལས། ཤེས་རྒྱ་ཆེ་ན། ཕྱོགས་ལྷུང་ཉུང་འགྲོ ལེགས་ཉེས་བློ་མིག་གསལ་བའི་གདེང་ཐོབ་བོ།།
ཕེར་བ་ཞེས་པ། མང་བོའི་བཅུད་བསྡུས་ནས་རང་རྐྱ་ཕེར་བ་སྟེ། ད་སྔའི་ཡིག་མཁན་རྣམས་ཀྱི་ཕྱག་རྒྱུན་བཟང་བོ་འཛིན་སྐྱོང་སྤེལ་བའི་སྒོ་ནས། རང་གི་བྲི་ལུགས་གསར་བ་ཡིད་དུ་འོང་བ་ཞིག་གཏོད་དགོས། དེ་ལ་བུང་བས་སྦྲང་རྩི་གསོག་པ་བཞིན། མེ་ཏོག་ལྷུག་པར་གྲོལ་བ་གང་མང་གི་ཉིང་ཁུ་བླངས་ནས་བདུད་རྩིར་སྦྱར་བ་ལས། མེ་ཏོག་གང་ཡང་མི་མཐོང་མོད། མེ་ཏོག་སྣ་ཚོགས་གྱི་རོ་བརྒྱ་ལྡན་པ་ཞིག་ཏུ་གྲུབ་སྣང་། ཡི་གེའི་མཛེས་ཉམས་ཁྱད་པར་བ་ཡིན་ན། སུས་ཀྱང་ལྟ་འདོད་ལ་མཐོང་སྤྲོ་བ་ཞིག་གོ།
དྲ་ལམ་ནས་བཤུས་པ། རྩོམ་སྒྲིག་པ་ཧེ་རམ་པ།