དྲིལ་བུའི་ཁ་བྱང་གི་ཡི་གེར་དཔྱད་པ། གསུམ།

བཙན་པོ་ཁྲི་ལྡེ་གཙུག་བརྩན་སྐབས་ཀྱི་ཇག་རོང་དགའ་ལྡན་བྱིན་ཆེན་གཙུག་ལག་ཁང་གི་

དྲིལ་བུའི་ཁ་བྱང་གི་ཡི་གེར་དཔྱད་པ།

མུ་འགོད་གསུམ་པ།

ཡོང་ཁུངས།བོད་ལྗོངས་ཞིབ་འཇུགརྩོམ་པ་པོ།ལྷ་མཆོག་རྒྱལ།

དགོན་འདིའི་ལོ་རྒྱུས་ལས་སྔ་ཕྱིར་དགོན་མིང་ཐེངས་དུ་མར་འགྱུར་བ་ནི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་འཕོ་འགྱུར་མང་པོ་བྱུང་བ་དང་འབྲེལ་བ་ངེས་ཅན་ཡོད་ངེས་ཡིན་ཏེ།དགོན་པ་གནས་ཡུལ་གྱི་ཇག་རོང་གཞུང་འདིར་ཐོག་མར་སྡོད་མཁན་འ་ཞ་ཡིན་པ་ལས་སྤྱི་ལོ་638ལོ་ནས་བཟུང་བོད་ཀྱི་སྟོབས་ཤུགས་ཕྱོགས་འདིར་ཐོན་འགོ་ཚུགས་ཤིང་།ཕྱིས་སྤྱི་ལོ་659ནས་667བར་སློན་ཆེན་སྟོང་བཙན་སྔ་རྗེས་ལོ་བདུན་ཙམ་འ་ཞའི་ཡུལ་ལ་བཞུགས་ཏེ།འ་ཞ་དེ་བོད་ཀྱི་འབངས་རྣལ་མར་བཀུགདགའ་ལྡན་བྱིན་ཆེན་གཙུག་ལག་ཁང་ཞེས་པའི་དགོན་སྡེ་འདི་ནི་ཧ་ལམ་སྤྱི་ལོ་659ལོ་ནས་བོད་ཀྱིས་འ་ཞ་ཡོངས་སུ་དབང་འོག་ཏུ་བསྡུས་རྗེས་བཞེངས་པ་ཡིན་པར་ངེས་ལ།དགོན་འདི་དང་ཐག་ཉེ་སའི་སྤེན་མདོ་ལུང་པ་ན་སྟོན་པ་གཙོ་འཁོར་གསུམ་གྱི་བྲག་བརྐོས་སྐུ་གཟུགས་ཡོད་པའི་ཁ་བྱང་ལ་“བཙན་པོའི་སྐུ་ཡོན་དང་སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ཀྱི་དོན་དུ་པ་ཀོར་ཡེ་ཤེས་དབྱངས་ཀྱིས་བགྱིས་”ཞེས་བཀོད་ཡོད་པ་ལས་ཀྱང་བཙན་པོའི་དུས་སྐབས་སུ་དཔའ་རིས་ཕྱོགས་དེ་ནི་བོད་ཀྱི་ཆོས་ལུགས་པ་འགྲོ་འོང་བྱེད་ས་ཞིག་ཡིན་པ་ཤེས་ཐུབ།བོད་སིལ་བུར་འཐོར་རྗེས་དཔའ་རིས་ཕྱོགས་འདི་ས་གནས་སྟོབས་ཤུགས་ཀྱིས་བཅད་བཟུང་བྱེད་པའི་ས་ཁུལ་ཏུ་གྱུར་པས།མཆོད་གཞིས་མི་སེར་དང་དགོན་པའི་གྲྭ་རྒྱུན་སོགས་ལ་འཕོ་འགྱུར་དུ་མ་བྱུང་ཡོད་པ་ནི་གླེང་མི་དགོས།ས་འདིའི་འཕོ་འགྱུར་ཆེན་པོ་ཐེངས་དང་པོ་ནི་བཙན་པོ་འུ་དུམ་བཙན་ལྷ་ལུང་དཔལ་རྡོར་གྱིས་སྐུ་བཀྲོངས་རྗེས་མཐའ་མཚམས་ཀྱི་བློན་པོ་རྣམས་ཀྱིས་ཕན་ཚུན་དབང་འོག་ཏུ་བསྡུ་བའི་དམག་འཁྲུག་ཆེན་པོ་བསླངས་པའི་སྐབས་ཡིན་སྲིད་ལ།རྒྱའི་ཐང་ཡིག་ཏུ་བཀོད་པ་ལྟར་ན།རྒྱ་དང་ས་མཚམས་འབྲེལ་སར་སྡོད་པའི་བྷོད་ཀྱི་དམག་དཔོན་ཞང་པེ་པེ་དང་ལོ་མིན་ཁྲོན་(今甘肃武山洛门一带)གྱི་ཐའོ་ཅི་ཧྲི་ཞང་ཁོ་བཞེར་བྱ་བ་སོགས་ཀྱིས་སྤྱི་ལོ842ནས866བར་ཏེ་ལོ་ཉེར་བཞིའི་རིང་བསྟུད་མར་དམག་འཁྲུག་བྱས་པས་སོ་སོའི་སྟོབས་ཤུགས་རྨང་མེད་དུ་གྱུར་བར་མ་ཟད།མཐའ་མར་ཝུན་མོ(温末)ཞེས་པའི་བྲན་གཡོག་གི་ཟིང་འཁྲུག་ལངས་ཏེ་བོད་ཁམས་ཡོངས་རྫོགས་དམག་འཁྲུག་གི་གཡོ་འགུལ་གྱི་ནང་དུ་ཚུད།དེའི་རྗེས་སུ་སྤྱི་ལོ་1001ལོར་དཔའ་རིས་གཞུང་དྲུག་གི་རྗེ་བོ་འཕན་བློ་གྲོས་བྱ་བ་དེས་མི་ཉག་རྒྱ་རྒོད་ཀྱི་རྗེ་བོ་ལི་ཅི་ཆན་(李继迁)བློ་ཐབས་ཀྱིས་བསད་པར་རྐྱེན་བྱས་ནས་དེའི་བུ་ལི་ཏེ་མིན་(李德明)གྱིས་ཕའི་དགྲ་ཤ་ལེན་ཆེད།སྤྱི་ལོ་1004ལོར་འཕན་བློ་གྲོས་ཀྱི་མངའ་འོག་ལ་ལྐོག་རྔན་སྤྲད་ནས་འཕན་བློ་གྲོས་བསད་ཅིང་ཇག་རོང་ཚོ་པ་བཅུ་གསུམ་དང་བཅས་པའི་དཔའ་རིས་གཞུང་དྲུག་ཐམས་ཅད་མི་ཉག་གི་དབང་འོག་ཏུ་བསྡུས།དེའི་རྗེས་སུ་ཙོང་ཁའི་ཇོ་སྲས་སྲིད་དབང་གིས་ཀྱང་ཕྱོགས་འདིར་ཤུགས་རྐྱེན་ཐེབས་ཡོད་མོད།ས་འདིར་དབང་བསྒྱུར་སྲ་བརྟན་ཞིག་ཆགས་ཐུབ་མེད།སྤྱི་ལོ་1204ནས་1227ལོ་བར་ཇིང་གིར་ཧན་(成吉思汗)དམག་དཔུང་དང་མི་ཉག་(西夏)དབར་དམག་འཁྲུག་ཆེན་པོ་ཐེངས་གསུམ་བརྒྱབ་རྗེས་ཇག་རོང་(者龙)ས་ཁུལ་གྱི་བདག་དབང་ཡོན་རྒྱལ་རབས་ཀྱིས་བཟུང་བ་དང་སྦྲགས་ཇག་རོང་སྨད་ལ་ས་མིང་庄浪(འབྲོག་ལུང)ཞེས་པར་བཏགས།དེ་ནས་ཡང་ཆིན་རྒྱལ་རབས་སྐབས་སུ་ཉན་ཀན་ཡོས་ས་ཁུལ་འདིའི་ངོ་ལོག་ཞི་འཇགས་བཏང་རྗེས་ཕིན་ཧྥན་རྫོང(平番县)དུ་བཏགས་པ་དང་།མིན་གོ་ཁྲི་ལོ་12པ་སྤྱི་ལོ་1927ལོར་གོ་མིན་ཏང་སྲིད་གཞུང་གིས་རྫོང་མིང་དེར་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་ལ་དམའ་འབེབས་བྱེད་པའི་ནང་དོན་ཡོད་པར་བསམས་ནས་ཡུང་ཏིན་(永登)རྫོང་ཞེས་པར་བཅོས་པ་དང་།བཅིངས་འགྲོལ་བྱས་རྗེས་སྔར་གྱི་དཔའ་རིས་ཇག་རོང་གཞུང་འདི་ཡུང་ཏིན་དང་ཐེན་ཀྲུའུ་རྫོང་(天祝县)གཉིས་ལ་འདུ་བར་བྱས།གོང་སྨྲས་དེ་དག་ནི་ལོ་ངོ་སྟོང་ལྷག་གི་རིང་ལ་དགོན་སྡེ་འདིའི་གནས་ཡུལ་ལ་བྱུང་བའི་འཕོ་འགྱུར་གྱི་གནས་ཚུལ་རགས་བསྡུས་ཙམ་ཡིན།གཞན་དུ་ན་ཡར་ལུང་དགོན་འདི་བསྐྱར་བཞེངས་བྱས་རྗེས་ཀྱང་དགོན་མིང་ཁྲོད་ནས་“དགའ་ལྡན་”ཞེས་པ་དོར་མེད་པ་ནི་སྔར་གྱི་དགའ་ལྡན་བྱིན་ཆེན་གཙུག་ལག་ཁང་གི་དགོན་མིང་གཞིར་བཟུང་བར་ངེས།

སེམསཅཐཾསཅདབླནམྱེདདེབྱངཅུབཀྱྀརྒྱུབཔརསྨོནཏོཚིག་འདིའི་བསྐུང་ཡིག་བཀྲོལ་ན་“སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་བླ་ན་མེད་དེ་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་རྒྱུ་ཐོབ་པར་སྨོན་ཏོ་”ཟེར་དགོས་ཏེ།འདི་ལ་བོད་ཀྱིས་ཐུབ་བསྟན་དང་ལེན་བྱས་རྗེས་ཀྱི་སྨོན་ཚིག་སྤྱིའི་ཁྱད་ཆོས་ཡོད་པ་ནི།དཔེར་ན།བསམ་ཡས་དགེ་རྒྱས་གཙུག་ལག་ཁང་གི་དྲིལ་བུའི་སྨོན་ཚིག་ལ།“ལྷ་བཙན་པོ་ཁྲྀ་སྲོང་ལྡེ་བརྩན་ཡབ་སྲས་སྟངས་དབྱལ་གསུང་དབྱངས་དྲུག་ཅུ་སྒྲ་དབྱངས་དང་ལྡན་ཏེ་བླ་ན་མེད་པའྀ་བྱང་ཆུབ་དུ་གྲུབ་པར་སྨོནད་ཏོ།།”ཞེས་པ་དང་།བཙན་པོ་ལྷ་སྲས་འུའི་དུན་བརྟན་གྱྀ་སྐུ་ཡོན་དུ་བསྔོ་བའི་སྨོན་ལམ་ལས།“བཙན་པོ་ལྷ་སྲས་འུའི་དུན་བརྟན་གྱི་ཞ་སྔ་ནས་ཀྱང་འགྲོ་བ་མང་པོའྀ་དགེ་བའྀ་བཤེས་གཉེན་བྱང་ཆུབ་གྱྀ་སྤྱོད་པ་རྒྱུན་མྱྀ་ཆད་པར་མཛད་པར་སྨོན་ནོ།”ཞེས་པ།བཙན་པོ་ཁྲི་གཙུག་ལྡེ་བརྩན་འཁོར་དང་བཅས་པའི་སྨོན་ལམ་དུ་གསོལ་བའི་ཡི་གེར།“བཙན་པོ་ཁྲི་གཙུག་ལྡེ་བཙན་གྱི་ཞ་སྔ་ནས།དཔག་ཏུ་མེད་པར་སྐུ་ཚེ་རིང་ལ།།མངའ་ཐང་ཆེ།ཐུགས་ལ་དགོངས་སོ་འཙལ་འབྱོརད་གྲུབ་སྟེ་འཁོར་ལོ་སྐོར་བའི་རྒྱལ་པོ་དང་འདྲ་བར་གླིང་བཞི་རྒྱལ་ཁམས་གཞན་ལ་ཡང་མངའ་མཛད་ཅིང་མཐར་བླ་ན་མེད་པའི་སངས་རྒྱས་སུ་གྲུབ་པར་སྨོན་ཏོ་”⑦ཞེས་པ་སོགས་ཚང་མར་སངས་རྒྱས་ཀྱི་རྒྱུ་ཐོབ་པའི་སྨོན་ལམ་བཏབ་ཡོད་པ་ལྟ་བུ་རེད།

ལྕགསཀོངxxགིསཡིགེབྲྀསྟེའདི་ནི་དྲིལ་བུའི་ཁ་བྱང་གི་ཡི་གེ་འབྲི་མཁན་གྱི་མིང་ཡིན་ལ།མིང་གི་ཡི་གེ་གཉིས་ངོས་འཛིན་མ་ཐུབ་པ་ཕངས་པར་བྱུང་།

དགེ་སློངཆོསཔྲྀནགྱྀསབླུགསོའདི་ནི་དྲིལ་བུ་ལྡུག་མཁན་གྱི་བཟོ་བོ་ཡིན་ཏེ།ཆོས་དྲིན་ཞེས་པ་ཆོས་ཕྲིན་ནམ་ཆོས་ཀྱི་ཕྲིན་ལས་ཞེས་པ་ཚིག་བསྡུ་བྱས་པར་ངེས།འདི་ལས་སྐབས་དེར་བོད་ལ་ལྕགས་རིགས་ལས་སྣོན་བྱེད་ཐུབ་པའི་ལག་རྩལ་དར་ཡོད་པ་གསལ་པོར་མཚོན་ཞིང་།དགེ་སློང་ཆོས་སྲིན་ནི་མིག་སྔར་ཡིག་ཐོག་ཏུ་བཀོད་པ་ཆེས་སྔ་བའི་བཙུན་པ་ཡིན་པས།བོད་ལ་སད་མི་མི་བདུན་གྱི་སྔོན་ནས་རབ་ཏུ་བྱུང་བའི་བཙུན་པ་ཡོད་པ་བདེན་དཔང་བྱས།